Beretta 304, θεωρείται από τις μηχανικά απλές καραμπίνες, αλλά δείτε πόσα τμήματα έχει.
Ολα τα μηχανικά συστήματα εμπεριέχουν συμβιβασμούς, λέει η γνωστή ρήση των μηχανολόγων. Τα όπλα ως μηχανικά συστήματα βρίθουν από συμβιβασμούς και τα αποτελέσματα αυτών των συμβιβασμών τα βλέπουμε συχνά στους οπλοβαστούς των οπλουργών.
Τι σημαίνει όμως η λέξη “συμβιβασμός” σε ότι αφορά τα όπλα;
Είναι κάτι ανάλογο με την παροιμία “βάζω νερό στο κρασί μου”. Ανέχομαι απώλεια αντοχής ή αξιοπιστίας σε ένα σημείο για να κερδίσω κάπου αλλού.
Να πάρουμε ένα παράδειγμα συμβιβασμού από τον πιο δημοφιλή τύπο όπλου, την αυτογεμή καραμπίνα. Για να έχουμε δύναμη πυρός, δηλαδή χωρητικότητα αποθήκης, βάλαμε την αποθήκη συν το ελατήριο της κάτω από την κάννη. Με αυτή την επιλογή κερδίσαμε μια χωρητικότητα που αρχίζει από τα τρία φυσίγγια και πάει μέχρι τα εννέα και κάποτε περισσότερα.
Η χωρητικότητα ήταν το κέρδος, όμως υπάρχει και το αντιστάθμισμα που είναι η πρόσθεση βάρους (η σωλήνα αποθήκης συν ελατήριο κλπ) μπροστά, πάνω από το αδύναμο χέρι. Αυτό το αντιστάθμισμα, η απώλεια ζυγίσματος είναι ο συμβιβασμός που λέγαμε.
Συν τα άλλα η καραμπίνα έχει και την σκανδαλοθήκη μαζί με τη γλώσσα και αυτά προσθέτουν περισσότερα κινούμενα μέρη στο σύνολο.
Το παράδειγμα του συγκεκριμένου συμβιβασμού με το ζύγισμα της καραμπίνας γίνεται πιο ξεκάθαρο αν συγκρίνουμε μια καραμπίνα δίσφαιρη που δεν έχει αποθήκη. Υπάρχει τέτοια καραμπίνα, η Browning Twelvette, που δεν έχει αποθήκη και δέχεται μόνο δύο φυσίγγια, ένα στην θαλάμη και ένα στην γλώσσα.
Στο δίκαννο ο συμβιβασμός ήλθε από την δίψα του κοινού για ταχύτητα βολής διατηρώντας όμως το δίκαννο, για το ζύγισμα του και την απόλαυση που αυτό δίνει. Οπως περιγράφει ο διευθυντής της διάσημης εταιρείας Purdey που κατασκευάζει δίκαννα αξίας εκατοντάδων χιλιάδων Ευρώ, η προσπάθεια επικεντρώθηκε στην ταχύτητα χρήσης. Ετσι το δίκαννο απέκτησε υποβοηθούμενο άνοιγμα, αυτομάτους εξολκείς, μονή σκανδάλη, αυτόματη ασφάλεια. Κάθε αυτοματισμός εισάγει και περιπλοκότητα κατασκευής και δυνητικά σημεία βλάβης.
Στο δίκαννο ο αυτόματος εξολκέας ενεργοποιείται από ένα ωστήριο που συνδέεται με τη σφύρα. Οταν πέσει η σφύρα, όταν δηλαδή πυροδοτήσει το όπλο, το ωστήριο εξέχει από τη βάση, και όταν ανοίξει το όπλο το ωστήριο συναντά τον εξολκέα, τον περιστρέφει πέρα από το σημείο απελευθέρωσης και ο εξολκέας κλωτσά τον κάλυκα μέσω του ποδαριού του εξωστήρα. Η πριγραφή και μόνο των επαφών και κινήσεων στην αυτόματη εξόλκευση δίνουν μια εικόνα της περίπλοκης κατάστασης. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα δίκαννα που πάνε σε οπλουργούας πάσχουν από αυτόματο εξολκέα.
Δεν είναι σκοπός εδώ να βγάλουμε τα δίκαννα με όλα τα “εξτρά” άχρηστα. Είναι όμως γεγονός, στα όπλα όπως και σε άλλα μηχανικά συστήματα, ότι όσο πιο πολλοί αυτοματισμοί υπάρχουν τόσο περισσότερες βλάβες θα παρατηρούνται.
Το κοκοροτούφεκο Stephen Grant με πλαϊνό μοχλό του αξέχαστου φίλου Γιώργου Κρέμου. Απλό μεν, πολυτελές δε και πρόσφερε, και θα συνεχίσει να προσφέρει απόλαυση παρά τον απλό μηχανισμό.
Υπάρχει βέβαια και ο αντίλογος, το όπλο, ή άλλο μηχανικό σύστημα, που συνειδητά σχεδιάζεται με ελάχιστους συμβιβασμούς. Το μονόκαννο με κόκορα είναι ίσως το πιο απλό όπλο. Σαν μηχανικό σύστημα έχει τους λιγότερους συμβιβασμούς. Με την εξαίρεση της αρχικής εξόλκευσης του κάλυκα από τη θαλάμη, όλα τα υπόλοιπα γίνονται χειροκίνητα. Το όπλο ανοίγει χωρίς καμία υποβοήθηση. Ο κόκορας οπλίζει με το χέρι, άρα δεν χρειάζεται σύστημα όπλισης ή ασφάλεια. Η κάννη έχει χοντρά και ανθεκτικά τοιχώματα διότι είναι μόνο μία κάννη, δεν χρειάστηκε να λεπτύνει το τοίχωμα όπως γίνεται σε δίκαννα όπου το βάρος δύο καννών πρέπει να ενσωματωθεί σε ένα όπλο λογικού συνολικού βάρους. Το σύνολο των κινούμενων μερών, κινούμενων άρα ευάλωτων σε φθορά, είναι μικρό. Σε σύγκριση με μια καραμπίνα που έχει ένα σωρό κινούμενων μερών, το μονόκαννο έχει τρία ή τέσσερα (εξολκέα, κόκορα, σκανδάλη, συρτάρι).
Φημολογείται ότι αυτό το σκαλιστό μονόκαννο Baikal IZ18 κατασκευάστηκε για τον πρόεδρο Πούτιν. Απλό αλλά πολυτελές δείχνει ότι η απλότητα μπορεί να συνδυαστεί με την πολυτέλεια.
Παλιό Bernrdelli αναδιπλούμενο μονόκαννο που παρουσιάζει απλή αλλά εξαιρετικά έξυπνη σχεδίαση. Ο υποφυλακτήρας είναι και μοχλός ανοίγματος, όταν τραβηχτεί προς τα πίσω ανοίγει το όπλο. Με αυτή την πατέντα μειώνεται ο αριθμός των εσωτερικών τμημάτων.
Τα περί συμβιβασμών και άλλα χάνονται στο ευρύ αγοραστικό κοινό. Ενόσω η καραμπίνα μπορεί και προσφέρει αποδεκτή αξιοπιστία η δύναμη πυρός κερδίζει σε πωλήσεις. Ωστόσο στα ανώτερα επίπεδα ποιότητας τα παλιά συστήματα, αυτά που περιέχουν τους λιγότερους συμβιβασμούς, κρατούν τη θέση τους και προσφέρονται ακόμα και σήμερα σε τιμές ίσες με αυτή ενός διαμερίσματος. Ο κατάλογος της αγγλικής Holland and Holland έχει δίκαννα με κοκόρια με τιμή κάποιες δεκάδες χιλιάδες λίρες Αγγλίας. Η ιταλική Battista Rizzini προσφέρει κοκοροτούφεκα σχεδιασμένα από τον γνωστό μας Ιβάνο Τανφόλιο σε ανάλογες τιμές.
Αν αναρωτιέστε τι είναι που ωθεί γνώστες να πληρώσουν τις φαινομενικά υπέρογκες τιμές για ένα κοκοροτούφεκο όπου όλα (ανοιγμα, όπλιση, κλείσιμο, γέμισμα, άδειασμα) γίνονται με το χέρι, η απάντηση είναι απλή: η απλότητα και η έλλειψη σχεδιαστκών συμβιβασμών και το αντιστάθμισμα είναι η απόλαυση χρήσης. Για μερικους γνώστες η απλότητα είναι μεγάλο πλεονέκτημα και σημαντικό στοιχείο που συμβάλλει στην απόλαυση χρήσης. Και αυτό δεν είναι μόνο στα όπλα. Δεν είναι τυχαία η παραγωγή αυτοκινήτων όπως τα Μόργκαν που προσφέρουν χειροκίνητο σαζμάν ή ποδηλάτων που δεν έχουν υδραυλικά φρένα, και μάλιστα να προσφέρουν αυτά τα φαινομενικά παλιομοδίτικα κόλπα με σχετική επιβάρυνση τιμής.
Και αν θέλετε να δείτε το απόλυτο άνευ συμβιβασμών όπλο, το οποίο μαζί με την απλότητα προσφέρει και ύψιστη απόλαυση χρήσης, συν αντοχή και αξιοπιστία, πιάστε ένα χειροποίητο ποιοτικό μονόκαννο. Η αίσθηση στα χέρια θα κλονίσει την καραμπινοφιλία ακόμη και του πιο φανατικού θιασώτη της δύναμης πυρός.