Βάλθηκαν να μας τρελάνουν οι συνάδελφοι των mainstream MME. Ολοι σχεδόν οι παρουσιατές τηλεόρασης και αρκετοί συντάκτες εντύπων επαναλαμβάνουν τη μάντρα ότι δεν συμβάλλει η φυλή του σκύλου στην επιθετικότητα. Ολα είναι θέμα της μεταχείρισης ή εκπαίδευσης που έχει εφαρμόσει ο ιδιοκτήτης λένε. Πρόσφατο δείγμα γραφής άρθρο της Τασούλας Επτακοίλη στην Καθημερινή (Τρίτη 12/12/2023 με τίτλο Αν Θες Μόνο Φύλακα Πάρε Συναγερμο). Στο άρθρο ο συμπεριφεριολόγος σκύλων κτηνίατρος Χρήστος Καραγιάννης επαναλαμβάνει το γνωστό τροπάριο: δεν συμβάλλει η φυλή φταίνε οι άνθρωποι.
Λέει όμως και κάτι παράδοξα ο συγκεκριμένος κτηνίατρος που καταγράφονται στο ίδιο άρθρο. “Αλλο είναι το ζώο εργασίας άλλο το ζώο συντροφιάς” λέει. Και τι διαχωρίζει τα δύο ρωτά ο κάθε λογικός άνθρωπος εκτός από την κληρονομικότητα και τα γονίδια; Λίγο πιο κάτω στο άρθρο λέει ο κύριος Καραγιάννης : “όσο για την ενοχοποίηση συγκεκριμένων, πιο επιθετικών υποτίθεται φυλών… πρόκειται για μύθο”. Αλλά στην αμέσως επόμενη φράση αναφέρει πως οι εκπαιδευτές επιλέγουν για ζευγάρωμα συγκεκριμένα ζώα που επιδεικνύουν την επιθυμιτή συμπεριφορά. Μα έτσι ακριβώς φτιάχνονται οι φυλές σκύλων! Με επιλεκτική αναπαραγωγή γεννητόρων που φέρουν τα επιθυμιτά για την απαιτούμενη εργασία χαρακτηριστικά και συμπεριφορά!
Προσωπικά έχω άμεση βιωματική γνώση, σχετική μόρφωση και συνεχή επαφή με το θέμα. Ως μαθητής λυκείου εντάχθηκα σε ομάδα ζωολογικής μελέτης υπό τους καθηγητές Bora, Massey, Kay του ινστιτούτου Nuffield του Λονδίνου και βασικό θέμα μας ήταν η συμπεριφορά θηλαστικών, ανάμεσα τους και τα σκυλιά. Επι 35 χρόνια διατηρώ επαφές με εκτροφείς και εκπαιδευτές σκύλων και έχω περάσει αμέτρητες ώρες παρατηρώντας την συμπεριφορά σκύλων σε εκπαίδευση αλλά και σε εργασία. Η εμπειρία μου λέει ότι μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς του σκύλου είναι κληρονομικό και όχι επίκτητο.
Ξέρω από πείρα ότι σκυλιά ίσου μεγέθους, όπως πχ τα τεριέ Τζακ Ράσσελ και τα Σπάνιελ Κινγκ Τσαρλς, έχουν αντίθετη συμπεριφορά. Αυτό το διαπιστώνουν όσoι πίστεψαν ότι το μικρόσωμο και φαινομενικά χαριτωμένο Τζακ Ράσσελ θα είναι εξίσου καλόβολο σε ένα διαμέρισμα με ένα Κινγκ Τσαρλς. Ρωτήστε όσους δοκίμασαν το πείραμα να σας πουν την εμπειρία τους.
Δεν είναι καθόλου τυχαία η επιλογή Λαμπραντόρ ως οδηγός τυφλών, όπως δεν είναι τυχαία η αποφυγη φυλών όπως τα Ντόγκο Αρτζεντίνο για την ίδια δουλειά. Ρωτήστε έναν εκπαιδευτή σκύλων οδηγών τυφλών να σας πει γιατί επιλέγονται Λαμπραντόρ στην συντριπτική πλειονότητα, σχεδον σε βαθμό αποκλεισμού άλλων φυλων για το συγκεκριμένο έργο.
Για την επιθετικότητα φταίει ο άνθρωπος εκπαιδευτής, λέει ο κτηνίατρος στο άρθρο. Μα το πρόβλημα είναι ακριβώς το αντίθετο: στις περισσότερες περιπτώσεις επιθετικών σκυλιών δεν υπήρξε καμία εκπαίδευση! Τα τσοπανόσκυλα, τα σκυλιά φύλαξης χώρου, οι κάθε λογής “φύλακες”, δεν έχουν περάσει ΚΑΜΙΑ εκπαίδευση. Μόνα τους τα σκυλιά αναπτύσσουν την συμπεριφορά που επιδεικνύουν. Αυτό που βλέπουμε είναι η εγγενής συμπεριφορά του σκύλου. Και σε μερικές φυλές ο συνδυασμός χαρακτηριστικών είναι επικίνδυνος όταν αναπτύσσεται χωρίς εκπαίδευση. Αρα η φυλή παίζει ρόλο στην επικινδυνότητα. Δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός για να καταλάβεις ότι η φυλή είναι ο συνδυασμός χαρκτηριστικών συμπεριφοράς και σωματικής διάπλασης που επέρχεται μέσα από επιλεκτική εκτροφή. Αυτά τα ήξεραν στην αρχαιότητα και για αυτό οι Ρωμαίοι ειχαν αναπτύξει τον σκύλο μάχης, τον περιβόητο Canis Pugnax. Οση εκπαίδευση και αν επενδύσεις σε ένα Κανίς δεν θα το κάνεις ποτέ Canis Pugnax.
Και μετά έρχεται ο όρος “θηρευτικό ένστικτο” που προέρχεται από τον αγγλικό όρο “prey drive” για να χαρακτηρίσει την επιθετικότητα του σκύλου και εκεί τα πράγματα γίνονται εξαιρετικά νεφελώδη. Θα πίστευε κανείς ακούγοντας τον όρο “Θηρευτικό ένστικτο” ότι τα κυνηγετικά σκυλιά θα ήταν αυτά που θα επεδείκνυαν αυτό το χαρακτηριστικό πιο έντονα. Συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Κυνηγετικό σκυλί που συμπλέκεται με το θήραμα, με άλλα ζώα ή με ανθρώπους είναι εντελώς άχρηστο. Στους αγώνες κυνηγετικών ικανοτήτων η επιθετικότητα εγγυάται αποβολή, ενώ στην επιλογή για αναπαραγωγή είναι αρνητικός παράγοντας και αποφεύγονται επιθετικοί γεννήτορες.
Αυτό που ονομάζουν αυθαίρετα μερικοί “θηρευτικό ένστικτο” είναι η απλή επιθετικότητα την οποία νομίζουν ότι θα την απενοχοποιήσουν δίνοντας της έναν επιστημονικοφανή όρο. Δεν πάει έτσι. Ο μέσος άνθρωπος καταλαβαίνει τη διαφορά μεταξύ ενός σκύλου που κυνηγά και ενός σκύλου που επιτίθεται, όσους δήθεν επιστημονικούς όρους εφεύρουν η διαφορά παραμένει. Στις περισσότερες επιθέσεις εναντίον ανθρώπων δεν προηγείται καμία ενέργεια από το θύμα που θα μπορούσε να εκληφθεί ως ερέθισμα αυτού του δήθεν “θηρευτικού ενστίκτου”. Πρόσφατα στο Λονδίνο μια έφηβη δέχτηκε επίθεση σε πάρκο ενώ περπατούσε αργά πηγαίνοντας στη δουλειά. Η άτυχη γυναίκα στη Νεοχωρδούδα δεν έτρεχε, περπατούσε αργά μεταφέροντας αγριόχορτα. Δεν ήταν στον χώρο που φύλασσαν τα σκυλιά, άρα δεν ερέθισε την χωροκτητικότητα των σκύλων, δεν προηγήθηκε καμία επαφή μεταξύ σκυλιών και θύματος. Οπως συχνά συμβαίνει σε τέτοιες επιθέσεις δεν υπήρχε ερέθισμα, η επίθεση εκδηλώθηκε απότομα και απρόσμενα και αυτή η ανεξήγητη επιθετικότητα είναι που οδήγησε 48 χώρες στην απαγόρευση μερικών “δυναμικών” φυλών.
Ενόσω επιμένουμε στις ιδεοληπτικές προσεγγίσεις του στυλ “για όλα φταίει ο άνθρωπος ιδιοκτήτης”, και να επιβάλλουμε αυτή την άποψη στους τεχνικά ανίδεους νομοθέτες θα συνεχίσουμε να έχουμε πρόβλημα.