Συλλεκτικό περίστροφο του 19ου αιώνα με σταθερή σύνδεση κάννης και βάσης, δεν παρουσιάζει κούνημα.
Η διαδικασία αξιολόγησης ενός μεταχειρισμένου δίκαννου, πλάγιου ή ποζέ, είναι γνωστή. Σχεδόν όλοι μας την έχουμε δει σε κυνηγομάγαζα, οπλουργεία, σπίτια και σε μερικά βίντεο. Ο “εκτιμητής” κουνάει το όπλο για να εξακριβώσει αν υπάρχει τζόγος μεταξύ βάσης και καννών. Το τεστ γίνεται τόσο με την πάπια κλειδωμένη όσο και χωρίς την πάπια. Αν υπάρχει τζόγος μεταξύ καννών και βάσης τότε υπάρχει πρόβλημα, το όπλο χρειάζεται το λεγόμενο σφίξιμο των κλειδιών.
Το τεστ τζόγου δεν γίνεται ποτέ σε καραμπίνες. Για τον απλό λόγο ότι οι καραμπίνες δεν κουνάνε. Στην απορία γιατί να κουνάνε τα σπαστά όπλα και όχι οι καραμπίνες η εύκολη απάντηση είναι η τριβή που υφίστανται από το άνοιξε κλείσε τα σχετικά μέρη του σπαστού όπλου: ο πίρος στη βάση και ο γάντζος των καννών. Ναι, αλλά υπάρχουν άλλα μεταλλικά αντικείμενα, για παράδειγμα οι μεντεσέδες οποιασδήποτε πόρτας που παρότι ειναι από ευτελές σίδερο και ανοιγοκλείνουν χιλιάδες φορές δεν παρουσιάζουν μπόσικα. Τα ρουλεμάν ενός τροχού ποδηλάτου γυρνάνε χιλιάδες φορές ανά ώρα χρήσης αλλά δεν υποφέρουν από “παίξιμο”.
Το περίστροφο ανοικτό, η σύνεση κάννης-βάσης είναι σταθερή λόγω του περαστού πίρου,
Στα όπλα υπάρχει κρούση είναι η επόμενη σκέψη. Ναι, αλλά άλλοι τύποι σπαστών όπλων, όπως για παράδειγμα τα σπαστά περίστροφα του 19ου αιώνα, όπως τα Smith and Wesson safety model, τα Webley, Harrington and Richardson και άλλα. Μια ματιά στο κλείδωμα αυτών των περιστρόφων δείχνει ότι πρόκειται για σύστημα σαφώς πιο λεπτεπίλεπτο από τα συρταρωτά κλειδιά ενός λειόκαννου. Επιπλέον τα φυσίγγια του περιστρόφου, από 0,32 μέχρι και 0,455 παράγουν ψηλότερες πιέσεις από τα φυσίγγια του λειόκαννου, κατά μέσο όρο 30 τοις εκατό περισσότερες.
Διπλωτό δίκαννο Falco με σταθερό πίρο, οι κάννες του δεν ξεκουμπώνουν από τη βάση.
Εδώ να προστεθεί μια προσωπική παρατήρηση, εμπειρική και όχι επιστημονική, του γράφοντος. Εχοντας εξετάσει χιλιάδες δίκαννα, δεν έχω βρει ακόμα δίκαννο διπλωτό κουνημένο. Στα διπλωτά δίκαννα οι κάννες δεν βγαίνουν, ο πίρος διαπερνά μια οπή στα κλειδιά των καννών και οι κάννες δεν ξεκουμπώνουν από τη βάση. Για να βγουν οι κάννες πρέπει να ξεβιδωθεί ο πίρος. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στα περίστροφα, ο πίρος στον οποίο περιστρέφεται η κάννη είναι περαστός και η σύνδεση κάννης και βάσης σταθερή και μόνιμη.
Παλιό ιταλικό διπλωτό μονόκαννο με την κάννη πλήρως ανοικτή.
Το τι ακριβώς συμβαίνει σε ένα σπαστό δίκαννο τη στιγμ΄ητης πυροδότησης δεν το ξέρουμε. Κανείς δεν έχει κάνει βίντεο υπερταχείας λήψης για να δούμε τις κάμψεις της βάσης, την διόγκωση και επανάταξη της κάννης. Ωστόσο υπάρχουν κάποια απλά πειράματα που έχουν γίνει, όπως το βάψιμο της σύνδεσης κάννης και βάσης με βερνίκι και μετά γίνεται βολή. Το βερνίκι σπάει δείχνοντας ότι η βάση κάμπτεται προς τα πίσω. Και βέβαια αν κάμπτεται επανέρχεται και δίνει ένα γερό κτύπημα στις κάννες. Το κτύπημα από τον καθρέφτη που επανάρχεται μετά την κάμψη μεταφέρεται προς τα εμπρός και κταλήγει στη σύνδεση πίρου και γάντζου καννών. Οπως παρατηρούν οπλουργοί που έχουν επισκευάσει χιλιάδες κουνημένα όπλα, τόσο ο πίρος όσο και ο γάντζος παρουσιάζουν παραμόρφωση, παίρνουν ένα οβάλ σχήμα στα κουνημένα όπλα. Και για αυτό όταν κουνήσει ένα όπλο συστήνεται η αλλαγή πίρου, διότι μόνο το γέμισμα του γάντζου, όταν ο πίρος παραμένει οβάλ, δεν επαναφέρει την πλήρη εφαρμογή. Είναι τεχνικά αδύνατο να εφαρμόσει ημικύκλιο πάνω σε οβάλ!
Κάννη καραμπίνας, στην ουρά φαίνεται η εγκοπή στην οποία αγκιστρώνει το κλειδί του κλείστρου.
Και πάμε στην καραμπίνα. Ο μεγάλος John Moses Browning στην καραμπίνα Α-5 σχεδίασε μια σύνδεση κλειδώματος μεταξύ κλείστρου και κάννης. Αυτό το κλείδωμα έχει κυριαρχήσει στις καραμπίνες. Μερικά πρώιμα όπλα είχαν κλείδωμα πάνω στη βάση, όπως για παράδειγμα η διάσημη Winchster Model 12, ωστόσο αυτό το κλείδωμα εγκαταλείφθηκε και σήμερα ο κανόνας είναι το κλείδωμα πάνω στην ουρά της κάννης τόσο σε αυτογεμή όσο και σε επαναληπτικά λειόκαννα. Το κλείστρο πιέζει το φυσίγγι στη θαλάμη και ένα κινητό κλειδί προεξέχει από το κλείστρο και κλειδώνει σε μια εσοχή στην ουρά της κάννης. Σε μερικά συστήματα, όπως το Benelli, το κλείστρο έχει περιστρεφόμενη κεφαλή που κλειδώνει σε αντίστοιχες εσοχές στην κάννη. Το βασικό συστατικό εδώ είναι το απευθείας κλείδωμα μεταξύ κλείστρου και κάννης.
Κλείστρο καραμπίνας, το μαύρο τμήμα είναι το κλειδί, που ανασηκώνεται όταν το κλείστρο είναι σε επαφή με τη θαλάμη και κλειδώνει στην εσοχή της κάννης.
Το ότι αυτό το κλείδωμα δεν αναπτύσσει ανοχές και κουνήματα δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί με απλά τεστ όπως γίνεται με το κούνημα σε δίκαννα. Μπορεί όμως να ελεγχθεί το Head Space, η απόσταση μεταξύ κλείστρου και πατούρας της θαλάμης με κλειδωμένο κλείστρο. Υπάρχουν καλίμπρες για μέτρηση αυτής της διάστασης. Αν για παράδειγμα υπήρχε κατά μήκος διάταση της ουράς της κάννης από την πίεση που ασκεί πάνω της το κλειδί, τότε θα μεγάλωνε το Head Space, τότε θα είχαμε κούνημα στην καραμπίνα. Αυτό δεν έχει μετρηθεί και δεν έχει αναφερθεί ως πρόβλημα από κανέναν οπλουργό. παρά το εντατικό ψάξιμο στην βιβλιογραφία και στο Διαδίκτυο. Αν προκύψει πρόβλημα αυτό διορθώνεται με αλλαγή του κλειδιού του κλείστρου.
Το Head Space δεν είναι σημαντικό στα λειόκκαννα όπως είναι στα ραβδωτά. Απόδειξη αυτού είναι ότι αν ψάξετε μάλλον δεν θα βρείτε οπλουργείο στην Ελλάδα που να διαθέτει τις καλίμπρες.
Στο κλείδωμα της καραμπίνας δεν υπάρχουν κρουσεις μεταξύ των μερών ανάλογες με αυτό που υποφέρει ο πίρος στο δίκαννο. Υπάρχει η φαινομύνικά βίαιη επιστροφή του κλείστρου όταν πιέζεται από το ελατήριο επανάταξης, αλλά αυτό δεν συγκρίνεται σε ένταση με το κτύπημα που δέχεται ο πίρος στό δίκαννο. Αυτό το κτύπημα του κλείστρου στην κάννη μεταφέρεται μέσω του δαχτυλιδιού της κάννης στην αποθήκη φυσιγγίων. Μετά από χρόνια και χιλιάδες βολές, σε κάποιες καραμπίνες η αποθήκη μπορεί να παρουσιάσει ράγισμα στο σημείο όπου στερεώνεται στη βάση. Η αλλαγή αποθήκης διορθώνει το πρόβλημα απλά, γρήγορα και φθηνά. Αλλωστε η ευκολία και το χαμηλό κόστος επισκευών στις καραμπίνες σε σύγκριση με τα δίκαννα είναι ένας από τους λόγους προτίμησης τους.
Εδώ να τονιστεί ότι ο γράφων είναι φανατικός δικαννάκιας και θιασώτης των σπαστών όπλων. Δεν αλλαξοπίστησε. Αλλά τα του Καίσαρος των Καίσαρι. Αν η καραμπίνα δεν είχε σημαντικά πλεονεκτήματα δεν θα κατακτούσε την πρώτη θέση στις προτιμήσεις των αγοραστών. Η σταθερότητα του κλειδώματος είναι ένα ανάμεσα σε άλλα πλεονεκτήματα του είδους. Ωστόσο το σπαστό όπλο παραμένει η πρώτη επιλογή σκοπευτών και πολλών κυνηγών διότι προφανώς προσφέρει και αυτό πλεονεκτήματα. Θετικά χαρακτηριστικά που δεν προσφέρει ακόμα η καραμπίνα είναι το ζύγισμα, η αίσθηση στα χέρια, η ευχρηστία και απλότητα χειρισμών. Ωστόσο το χάσμα έχει αρχίσει να κλείνει εδώ και μερικά χρόνια με τα ελαφριά και καλοζυγισμένα μοντέλα μερικών κατασκευαστών. Παραμένει να δούμε αν θα συνεχιστεί η πορεία προς την καραμπίνα με αίσθηση δίκαννου.